بحرانی به‌نام خلق پول از «هیچ»/ مستندی درباره یک تراژدی اقتصادی
مستند «اکس نیهیل؛ یک تراژدی اقتصادی» ساخته محمدرضا نیرومند درباره یک تراژدی اقتصادی و بحرانی ملی است.
به گزارش ارتباطات و اطلاع‌رسانی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، محمدرضا نیرومند در ابتدای این نشست درباره اسم فیلم و معنایش، گفت: ریشه کلمه اکس نیهیل، به فلسفه قرون وسطایی برمی‌گردد که خلقت از عدم را معنا می‌کند. امروز، اقتصاددانان این عبارت را به کنایه برای این موضوع به کار می‌برند که بانک‌ها پول را از هیچ خلق می‌کنند؛ کاری که می‌تواند بحران‌زا باشد.
او در جواب این سوال که مستند چرا تنها به بررسی فساد داخلی بانک‌ها در دولت آقایان روحانی و هاشمی رفسنجانی می‌پردازد، گفت: اتفاقا از مواردی که از دولت آقای هاشمی ذکر شد، به عنوان نمونه‌ای موفق از کنترل فساد اقتصادی یاد شده بود. اما در مورد سابقه این اتفاق، از اواخر دهه ۸۰ بود که خلق پول بانک‌ها به صورت بسیار شدید شروع و در سال‌های بعدی دولت آقای روحانی افسارگسیخته شد. به دلیل سود بالایی که بانک‌ها می‌داد، سیلی از نقدینگی را ایجاد می‌کرد که با یک جرقه به بازار سرازیر می‌شد؛ اتفاقی که اوجش را در سال ۹۷ شاهد بودیم.
کارگردان مستند «اکس نیهیل؛ یک تراژدی اقتصادی» با بیان اینکه این فیلم کاملا از یک دغدغه شخصی شروع شد، گفت: در سال‌های اخیر همه ما از وضعیت اقتصادی جامعه عصبی و ناراحت بوده‌ایم و اوایل دوره دانشجویی‌ام با این دغدغه شروع به ساخت مستند کردم. آن اوایل فکر می‌کردم بتوانم کار را شش ماهه جمع کنم اما پروسه تولید و پژوهش آن کل دوره دانشجویی من را در برگرفت. امیدوارم مستند، بتواند ذهن‌های مبهم ما را نسبت به مسأله پیچیده اقتصاد روشن‌تر کند.
نیرومند در پاسخ به این سوال که «چرا اقتصاددانانی از جناح‌های فکری دیگر را در مستند نمی‌بینیم؟ به‌طور کلی گزینش کارشناسان اقتصادی چگونه بود؟» توضیح داد: من نگاهم به این اثر سیاسی نبود. اولویت من بحث‌های اقتصادی بود و این نگاه کارشناسان اولویت داشت و دنبال این بودم که تفکرات اقتصادی متفاوت را بیاورم. در واقع طیف‌های متفاوت از تفکر اقتصادی برایم مهم بود و حتی دوست داشتم با آقای نیلی که بسیاری از بحران‌ها از دوره وزارت ایشان در دولت آقای روحانی شروع شد هم گفتگو کنیم که مهیا نشد.
این مستندساز همچنین درباره زمان‌بندی مستند هم خاطرنشان کرد: ما سیلی از محتوا داشتیم که ضرورت انتقالش را به مخاطب احساس می‌کردیم اما برای اینکه مخاطب عادی بتواند مفاهیم اقتصادی را به راحتی درک کند، مجبور شدیم مواردی را به اثر اضافه کنیم که طبیعتا طول کار را زیاد کرد. اما درباره اینکه آیا از زمان نهایی فیلم رضایت دارم یا نه؟ باید بگویم با توجه به اینکه این اثر تجربه اول من در فیلم مستند بود و با اتکای به همین تجربه، از زمانی که برای ارایه آن انتخاب کرده‌ام رضایت نسبی دارم.
نیرومند در پایان، تصریح کرد: این مستند برای خود من خیلی درس‌آموز بود. وقتی سراغ موضوع رفتم، تصور اولیه‌ام این بود که اقتصاد، یک کتاب است که بازش می‌کنی و جواب‌ها را در آن پیدا می‌کنی و تعجب می‌کردم که چرا وزرا و دولتمردان این کار را نمی‌کنند. اما بعدا و در حین تحقیقاتم فهمیدم که اقتصاد یک مسأله چند وجهی است و حتی اقتصاددانان هم در مورد مسائل مختلف، دیدگاه‌های متفاوتی دارند.
پانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت از ۱۸ تا ۲۵ آذر به دبیری محمد حمیدی‌مقدم در حال برگزاری است.
